ABP GEN. DYW. JÓZEF GAWLINA BISKUP POLOWY W LATACH 1933–1947
Urodził się 18 listopada 1892 r. w Strzybniku, w pow. rybnickim. W 1914 r. podjął studia teologiczne we Wrocławiu. W kwietniu 1915 r. został zmobilizowany do armii niemieckiej, wysłany na front do Francji, w listopadzie tegoż roku został ranny. Odesłany do Wrocławia, pełnił służbę w garnizonie wrocławskim i kontynuował studia teologiczne. We wrześniu 1917 r. wysłany na front bliskowschodni, dostał się do niewoli brytyjskiej, w listopadzie 1919 r. powrócił do Wrocławia. 19 czerwca 1921 r. otrzymał święcenia kapłańskie z rąk biskupa wrocławskiego kard. Adolfa Bertrama. Był kapelanem sióstr elżbietanek we Wrocławiu, wikariuszem w Dębieńsku, w pow. rybnickim. Po włączeniu tej części Śląska do Rzeczypospolitej stał się kapłanem Administracji Apostolskiej Górnego Śląska (od 1925 r. diecezji katowickiej).
Był wikariuszem w Tychach, sekretarzem generalnym Ligi Katolickiej, redaktorem tygodnika „Gość Niedzielny”. Organizował i był dyrektorem Biura Prasowego Episkopatu Polski (1927–1929). Pełnił funkcję kierownika Akcji Katolickiej w Katowicach (1929–1931), proboszcza parafii św. Barbary w Królewskiej Hucie (1931–1933). 14 lutego 1933 r. mianowany przez Ojca Świętego Piusa XI Biskupem Polowym Wojska Polskiego. Sakrę biskupią otrzymał 19 marca 1933 r. w kościele św. Barbary w Królewskiej Hucie.
W październiku 1939 r., po przyjeździe do Paryża, podjął obowiązki biskupa polowego. Był członkiem Rady Narodowej RP. Po klęsce Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii. Po zawarciu umowy Sikorski-Majski wizytował polskie ośrodki wojskowe w sowieckiej Rosji, a po wyjściu armii gen. Władysława Andersa z ZSRR ośrodki w Persji, Palestynie, Egipcie. W bitwie pod Monte Cassino uczestniczył jako kapelan liniowy w Sanitarnym Ośrodku Ewakuacyjnym. 5 czerwca 1945 r. został mianowany ordynariuszem Polaków przebywających w Niemczech. Urząd biskupa polowego Polskich Sił Zbrojnych sprawował do 1947 r., kiedy to został zdemobilizowany. W 1947 r. założył w Rzymie Instytut Wydawniczy „Hosianum” oraz zorganizował Centralny Ośrodek Emigracji Polskiej i Polski Instytut Historyczny. W 1949 r. został opiekunem emigracji na całym świecie, a w 1952 r. Ojciec Święty Pius XII mianował go arcybiskupem. Przewodniczył Światowemu Komitetowi Obchodów Tysiąclecia Chrztu w Polsce. Brał udział w tworzeniu polskich misji katolickich w wielu krajach świata. Podczas Soboru Watykańskiego II był sekretarzem Komisji ds. Biskupów i Diecezji. Zmarł 21 września 1964 r. Ostatecznie spoczął 8 kwietnia 1965 r. na cmentarzu na Monte Cassino. Odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari i angielskim Commander of British Empire.
Herb abp Józefa Gawliny
